Thiểu năng tuần hoàn não là một loạt các hội chứng lâm sàng, hình ảnh và bệnh lý do nhiều nguyên nhân khác nhau ảnh hưởng đến các động mạch nhỏ, tiểu động mạch, mao mạch, tiểu tĩnh mạch và tiểu tĩnh mạch trong não. Trên thực tế, bệnh nhân thường được phát hiện trong bệnh cảnh đột quỵ do thiếu máu cục bộ hoặc bệnh cảnh mạn tính như rối loạn chức năng nhận thức khi tuổi tác tăng dần.

Theo lý thuyết của thiểu năng tuần hoàn não trong đông y, các mạch nhỏ não bị thương tổn chủ yếu là thuộc mạch Thế Chấp. Đây là kinh mạch rất nhỏ và nằm rải rác khắp cơ thể, đóng vai trò là các kênh quan trọng để nguyên khí và máu chạy trong cơ thể con người. Tình trạng ứ đọng mạch Thế Chấp gây ra các biểu hiện lâm sàng đa dạng, từ cô đặc máu, đọng đờm, hội chứng đau và rối loạn nhịp tim cho đến rối loạn chức năng nội tạng và tổn thương cấu trúc não.

Theo đó, chứng thiểu năng tuần hoàn não theo Y Học Cổ Truyền là bắt nguồn từ não nhưng có liên quan chặt chẽ đến tim, thận, gan và lá lách. Sự suy giảm các mối nối chặt chẽ giữa các tế bào và rối loạn chức năng nội mô mạch máu là do thiếu khí trong khi khí và máu bị tắc nghẽn khi di chuyển. Các thành phần huyết tương xâm nhập vào mô não qua khoảng gian bào bị tổn thương và làm tổn thương chất trắng của não. Do đó, nguyên tắc điều trị cơ bản của chữa thiểu năng tuần hoàn não bằng đông y là khai thông tắc nghẽn khí đạo. Lúc này, điều trị thiểu năng tuần hoàn não bằng đông y có một mặt là thúc đẩy sự chuyển sản và hoạt động bình thường của khí, máu và chất lỏng trong cơ thể; mặt khác, tập trung bảo vệ các tế bào nội mô mạch máu và ngăn ngừa rò rỉ dịch cơ thể và huyết khối trong não, làm tổn thương não.

Một phân tích tổng hợp gần đây cho thấy các loại thuốc thảo dược truyền thống để điều chỉnh thiểu năng tuần hoàn não theo Y Học Cổ Truyền hoạt động bằng cách tăng sinh lực của nguyên khí và kích hoạt máu trong khi cũng cải thiện việc cung cấp máu tại chỗ. Các nghiên cứu dược lý hiện đại đã chỉ ra rằng cơ chế tác động của thuốc đông y là làm giãn nở mạch máu não, thúc đẩy thành lập tuần hoàn bàng hệ, tăng lưu lượng máu não, bảo vệ tế bào nội mô mạch máu và cải thiện khả năng biến dạng của hồng cầu khi đi trong các mao mạch não.

Hơn thế nữa, điều trị thiểu năng tuần hoàn não bằng đông y với các bài thuốc cổ truyền còn có tác dụng ức chế kết tập tiểu cầu, cải thiện tình trạng thiếu oxy não, loại bỏ các gốc tự do và ức chế hình thành huyết khối. Đây là nền tảng dẫn đến phản ứng ức chế quá trình tự chế của tế bào thần kinh, đồng thời có tác dụng chống viêm và chống oxy hóa. Từ đó, người bệnh thiểu năng tuần hoàn não trong đông y sẽ cải thiện triệu chứng là nhờ được thúc đẩy tuần hoàn máu của mô não do thiếu máu cục bộ, tăng cường khả năng dự trữ mạch máu và hồi phục chức năng nhận thức.

Thiểu năng tuần hoàn não, có thể dẫn đến đột quỵ, không chỉ làm suy giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh mà còn là một nguyên nhân chính gây tử vong và tàn tật. Bên cạnh các bài thuốc cổ truyền, tác động châm cứu bấm huyệt trong chữa thiểu năng tuần hoàn não bằng đông y cũng ghi nhận được nhiều kết quả khả quan.

Một số nghiên cứu cho thấy khi thực hiện châm cứu chữa thiểu năng tuần hoàn não tại các huyệt đạo trên kinh mạch thần kinh sẽ thực sự làm tăng đáng kể vận tốc dòng máu não ở bệnh nhân sau đột quỵ đang được phục hồi chức năng. Tuy nhiên, nếu châm cứu cho người đối chứng, tức không bị thiểu năng tuần hoàn não, thì sẽ không đạt được mục tiêu này. Chính vì thế, châm cứu theo đông y từ lâu đã được sử dụng như một lựa chọn đồng điều trị cho bệnh nhân thiểu năng tuần hoàn não. Bên cạnh dùng thuốc, tác động của châm cứu có thể cải thiện việc kiểm soát mạch máu não và kích hoạt não ở các vùng phù hợp đem lại kết quả sức khỏe tích cực thông qua việc duy trì huyết áp phù hợp và cải thiện nhận thức.

Các cơ chế liên kết giữa châm cứu với kết quả điều trị thiểu năng tuần hoàn não bằng đông y vẫn còn chưa được hiểu rõ theo Y Học Hiện Đại. Trong khi đó, với lý thuyết của Y Học Cổ Truyền, tác động này có được là nhờ vào kích thích trên kinh mạch tự chủ. Hơn thế nữa, những kích thích do châm cứu châm cứu chữa thiểu năng tuần hoàn não tạo ra còn cải thiện các tình trạng sa sút trí tuệ mạn tính như bệnh Alzheimer.

5. Những cân nhắc khi điều trị thiểu năng tuần hoàn não bằng đông y